بیماری تب برفکی یک بیماری ویروسی و مسری است که حیوانات زوج سم اهلی و وحشی را در معرض خطر قرار می‌دهد. با توجه به بومی بودن این بیماری در ایران، هدف اصلی این تحقیق بررسی روند زمانی، کشف خوشه‌های مکانی و مکانی- زمانی و تعیین تأثیر عوامل محیطی جهت درک بهتر همه‌گیرشناسی آن در کشور ایران می‌باشد. این مطالعه بر روی 12442 تعداد رخداد بیماری ثبت‌شده در سال‌های 1396-1387 در سطح شهرستان برای کل ایران انجام شد. ابتدا با تحلیل موران عمومی خودهمبستگی مکانی بیماری در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و خوشه‌ای بودن توزیع مکانی این بیماری در منطقه مورد مطالعه مشخص گردید. برای کشف مناطق داغ و سرد از موران محلی و شاخص گیتس-اورد جی استار استفاده شد. سپس با کمک نقاط رخداد وزمان رخداد، خوشه‌های مکانی و مکانی-زمانی بیماری کشف شدند. درنهایت از همبستگی اسپیرمن و آنالیز رگرسیون خطی برای بررسی تأثیر پارامترهای محیطی استفاده شد. نتایج نشان داد که حداکثر بروز در فصل بهار (%44) و حداقل بروز در تابستان (%15) است.ماه‌های اردیبهشت، فروردین، خرداد و دی، با مجموع 6650 مورد، به ترتیب مستعدترین ماه‌های سال بودند. نتایج شاخص موران محلی و شاخص گیتس-اورد جی استار مشخص ساخت که کانون‌های این بیماری در ایران همچنان فعال بوده و قسمت‌هایی از استان‌های سمنان، تهران، مرکزی، فارس، لرستان، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی نقاط داغ بیماری تب برفکی هستند. در اسکن مکانی تعداد 8 خوشه شناسایی شد که موید نتایج موران و شاخص گیتس-اورد جی استار بودند. در اسکن مکانی-زمانی 5 خوشه کشف شد که مطابق نتایج اسکن مکانی بود. آنالیز اسپیرمن نشان داد که همبستگی مثبتی بین موارد وقوع بیماری با پوشش گیاهی وجود دارد که از ابتدا تا انتهای سال کاهشی است و در فصل زمستان ارتباط منفی پیدا میکند. همچنین همبستگی مثبت و افزایشی با سرعت باد و بارش از ابتدا تا انتهای سال مشاهده شد. به‌علاوه همبستگی مثبت بین وقوع بیماری با ارتفاع و رابطه منفی با جهت شیب محاسبه شد. همچنین از آنالیز رگرسیون خطی برای ارزیابی نحوه تاثیرگذاری متغییرها استفاده شد که نتایج آن در تایید خروجیهای همبستگی اسپیرمن بود. نتیجه این مطالعه نشان می‌دهد کهبیشتر شهرهای مرزی و شهرهای با تراکم دام زیاد به عنوان آسیب‌پذیرترین شهرهای ایران شناسایی شدند که شامل مناطق کوهستانی با آب‌وهوای معتدل و دارای شرایط نامناسب اجتماعی- اقتصادی و دسترسی محدودتر به امکانات بهداشتی بودند.
Alipour S, Alesheikh A A. Epidemiology and Ecological Study of FMD Based on Spatial Analysis (Case Study: Iran). JGST 2021; 11 (1) :1-17 URL: http://jgst.issgeac.ir/article-1-957-fa.html
علی پور سیامک، آل شیخ علی اصغر. همه‌گیرشناسی و تحلیل اکولوژیکی بیماری تب برفکی مبتنی بر تحلیل‌های مکانی (مطالعه موردی:کشور ایران). علوم و فنون نقشه برداری. 1400; 11 (1) :1-17
