روستا نشینی شکل ویژهای از زندگی مردم بوده و نقش مهمی در فرایندهای توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارا میباشد. در این زمینه طرح هادی روستایی در راستای فراهم سازی زمینه توسعه و عمران و با هدف تخصیص مناسب و بهینه کاربریهای روستایی به منظور توسعه پایدار انجام میشود. با این وجود، عدم مکانیابی بهینه کاربریهای پیشنهادی در این طرحها یکی از نقاط ضعف آنها به شمار میآید. این موضوع سبب عدم دسترسی مناسب کاربریها، عدم سازگاری یک کاربری با کاربریهای مجاور و در نتیجه عدم فراهمسازی بستر مناسب برای رشد روستا میشود. به منظور حل این مشکل، هدف این پژوهش تخصیص بهینه کاربری اراضی روستایی به وسیله الگوریتم ژنتیک به عنوان یک منبع پیشنهادی برای ارتقاء و تدوین بهتر طرح هادی روستایی است. به منظور نیل به این مهم، ابتدا محدودیتها شامل حریم رودخانه و حریم مرغداری به دادهها اعمال شدند. سپس، با استفاده از چهار معیار همسایگی (سازگاری، وابستگی و متمرکزسازی)، دسترسی، پتانسیل فیزیکی و مقاومت در برابر تغییرات، و با در نظر گرفتن مساحت تعیین شده در طرح هادی به عنوان تقاضای کاربریها، الگوریتم ژنتیک در ساختار برداری اجرا و کاربریهای روستایی تخصیص داده شدند. مدل پیشنهادی در روستای نعمت آباد و با استفاده از نقشه کاربری سال 1395، به منظور تولید نقشه کاربری سال 1396 پیاده سازی شد. به منظور دستیابی به نقشه کاربری پیشنهادی، ابتدا وزن معیارهای مدل در پنج سناریو مختلف تغییر و اعتبارسنجی مدل در هر سناریو با استفاده از محاسبه ضریب کاپا و دقت کلی انجام شد. با توجه به نتایج حاصل شده، سناریو سوم با دیدگاه اقتصادی دارای دقت کل 71% بوده و بنابراین، از وزنهای اختصاص یافته به معیارها در این سناریو برای تهیه نقشه نهایی پیشنهادی استفاده گردید. افزون بر این، نتایج حاصل شده نشان داد که معیارهای همسایگی و دسترسی از مهمترین عوامل در طرح هادی روستایی میباشند.
ابراهیمی ابراهیم، کریمی محمد، پیله فروش ها پرستو. تخصیص کاربری اراضی مناطق روستایی با استفاده از الگوریتم ژنتیک. علوم و فنون نقشه برداری. 1399; 10 (3) :69-86