پراکندگی شهری به عنوان یک نوع خاص از رشد شهری در نظر گرفته میشود که اثرات منفی بسیاری را به همراه دارد. تجزیه و تحلیل رشد شهری با استفاده از دادههای مکانی و توصیفی به عنوان یکی از نیازهای اساسی مطالعات جغرافیایی شهری و برنامهریزیهای آینده محسوب میشود. فنآوری سنجش از دور به عنوان یک ابزار مؤثر برای تشخیص و مدلسازی رشد شهری کاربرد دارد. هدف از این پژوهش، بررسی دقیق میزان و نحوهی رشد شهری و تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر چگونگی رشد شهری برای شهر تهران میباشد. در این مطالعه، از شش تصاویر ماهوارهای لندست مربوط به بازه زمانی 1395-1351 استفاده شده است. تصاویر ذکر شده با استفاده از الگوریتم بیشترین شباهت طبقهبندی شدند و نقشه اراضی ساختهشده مربوط به سال 1403 با استفاده از مدل سلولهای خودکار-مارکوف پیشبینی شده است. درنهایت، پارامترهای آماری مربوط به رشد شهری کلانشهر تهران در دورههای زمانی 44 سال گذشته و 8 سال آینده برای 8 جهت جغرافیایی مختلف بررسی شده است. آزمون کای اسکور پیرسون و مدل آنتروپی شانون برای محاسبه درجه آزادی و پراکندگی و تجزیه و تحلیل رشد شهری استفاده شده است. علاوه بر این مدلها، شاخص درجهی خوب بودن نیز برای تجزیه و تحلیل رشد شهری ارائه شده است و تأثیر پارامترهای محیطی بر نحوهی رشد شهری بررسی شده است. برای پارامترهای درجه آزادی کلی، آنتروپی شانون و درجهی خوب بودن به ترتیب مقادیر 2/3104، 71/4 و 23/8- بدست آمده است. نتایج نشان میدهد که شهر تهران از درجه آزادی بالا، پراکندگی زیاد و درجه خوب بودن منفی در رشد شهری برخوردار است. پارامترهای شرایط اقلیمی، دمای سطح منطقه و نحوه توزیع راههای ارتباطی تأثیر مستقیم بر میزان و نحوه رشد شهری دارد. نتایج این تحقیق پایه و اساس شناخت عمیق رشد شهر تهران و بهینهسازی برنامهریزی شهری برای آینده را فراهم کرده است.
Karimi Firuzjaei M, Kiavarz Moghadam M, Mijani N, Alavi Panah S K. Quantifying the Degree-of-Freedom, Degree-of-Sprawl and Degree-of-Goodness of Urban Growth Tehran and Factors Affecting it Using Remote Sensing and Statistical Analyzes. JGST 2018; 7 (3) :89-107 URL: http://jgst.issgeac.ir/article-1-584-fa.html
کریمی فیروزجایی محمد، کیاورز مقدم مجید، میجانی نعیم، علوی پناه سید کاظم. بررسی درجه ی آزادی، پراکندگی و خوب بودن رشد شهری تهران و عوامل تأثیرگذار بر آن با استفاده از سنجش از دور و تحلیل های آماری. علوم و فنون نقشه برداری. 1396; 7 (3) :89-107